Ελληνική βραχυκερατική φυλή βοοειδών

Ιστορικά στοιχεία

Η βραχυκερατική φυλή ανήκει στην ομάδα βοοειδών “Illyriki Brachikeros”, τα πιο κοινά βοοειδή σε όλα τα Βαλκάνια εδώ και αιώνες. Πιστεύεται ότι ο πληθυσμός της δημιουργήθηκε από τον “Bos taurus brachikeros”, ενός αρχαίου είδους βοοειδών, εξαφανισμένου σήμερα, που τα γονίδιά του τα βρίσκουμε σε πολλές ευρωπαϊκές φυλές.

Η αντοχή σε αντίξοες καιρικές συνθήκες και οι ελάχιστες διατροφικές ανάγκες τους, επέτρεψαν την ευραία εξάπλωση των ζώων βραχυκερατικής φυλής σε όλη την ελληνική επικράτεια. Τα ζώα αυτά εκτρέφονται κατά την διάρκεια του έτους στην ύπαιθρο (εκτατικά) σε ορεινούς και ημιορεινούς βοσκότοπους.

Οι διατροφικές ανάγκες τους καλύπτονται αποκλειστικά από την βόσκηση, ενώ μόνο σε ιδιαίτερα αντίξοες καιρικές συνθήκες, οι ιδιοκτήτες τους χορηγούν συμπληρωματικά τροφή και στέγαση.

Στο παρελθόν, η φυλή εκτρεφόταν κυρίως ως ζώο εργασίας και δευτερευόντως για το γάλα και το κρέας.

Σήμερα οι αγελάδες εκτρέφονται αποκλειστικά για την παραγωγή κρέατος.

Το 2016 συστήθηκε η Ένωση Εκτροφέων Βραχυκερατικής Φυλής Βοοειδών με σκοπό την καταγραφή και παρακολούθηση του πληθυσμού της φυλής στην επικράτεια και την εφαρμογή προγραμμάτων γενετικής βελτίωσης και διάσωσης της φυλής.

Μορφολογικά χαρακτηριστικά

Η γενική εμφάνιση και η εξωτερική μορφολογία παραπέμπει σε αβελτίωτο ζώο γαλακτοπαραγωγικού τύπου. Η φυλή είναι μικρόσωμη με ύψος ακρωμίου των αγελάδων από 95-105 εκ.

Το κεφάλι είναι μικρό, με κοίλο μέτωπο και κέρατα βραχέα, λεπτά, συνήθως με κατεύθυνση στεφανοειδή προς τα εμπρός. Ο λαιμός είναι μακρύς με μικρή λαμυρίδα. Ο κορμός είναι μάλλον κοντός, το στήθος και ο θώρακας είναι στενά, με οξεία και άσαρκο ραχιαία γραμμή. Αναλογικά, η κοιλιά είναι ογκώδης και τα άκρα λεπτά και μακριά. Ο μαστός είναι μικρός και τριχωτός. Η συνολική ανάπτυξη των μυών είναι ικανοποιητική. Το χρώμα του τριχώματος ποικίλει από ανοιχτό φαιό έως μαύρο ορφνό. Το χρώμα του ρύγχους, των κεράτων και των οπλών είναι συνήθως σκούρο, ενώ υπάρχει λευκός δακτύλιος γύρω από το ρύγχος. Το χρώμα της βραχυκερατικής φυλής είναι πάντα ομοιογενές, χωρίς κηλίδες λευκές ή χρωματιστές.

Παραγωγικά χαρακτηριστικά

Η φυλή είναι εξαιρετικά καλά προσαρμοσμένη στις ελληνικές γεωκλιματικές συνθήκες, επιτρέποντάς της να επιβιώνει με ελάχιστη φροντίδα. Έχει μάλλον αργό ρυθμό ανάπτυξης αλλά μακρά παραγωγική ζωή και υψηλή αναπαραγωγική απόδοση.

Τα αρσενικά έχουν βάρος περίπου 300 κιλά και τα θηλυκά 200-220 κιλά. Τα μοσχάρια σφάζονται σε ηλικία έως 20 μηνών, με βάρος 160-180 κιλά και αποδίδουν περίπου 45% κρέας, ιδιαίτερα νόστιμο.

Η ενήβωση έρχεται στους 12 μήνες και η πρώτη οχεία πραγματοποιείται συνήθως μετά τους 18 μήνες. Μετά την κυοφορία, διάρκειας 283 ημερών περίπου, τα θηλυκά γεννούν χωρίς δυσκολία ένα μοσχάρι κάθε χρόνο, βάρους 14-16 κιλά. Η διάρκεια της γαλουχίας είναι περίπου 6 μήνες.

Η απόδοση γάλακτος είναι 500-1.200 κιλά/γαλακτική περίοδο, με περιεκτικότητα σε λιπαρά 4,5%. Γενικά είναι ζώο λιτοδίαιτο, ανθεκτικό και ευπροσάρμοστο με ελάχιστες απαιτήσεις.

Πληθυσμός

Σήμερα, η βραχυκερατική φυλή εκτρέφεται κυρίως στις ορεινές περιοχές της Ηπείρου, της Θεσσαλίας, της Μακεδονίας, της Θράκης, της Αιτωλοακαρνανίας, της Κεφαλλονιάς και της Δυτικής, Ανατολικής και Κεντρικής Ελλάδας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία των Κέντρων Ζωικών Γενετικών Πόρων (ΚΖΓΠ) ο εγγεγραμμένος πληθυσμός στο γενεαλογικό βιβλίο της φυλής είναι 10.027 ζώα, σε 168 εκτροφές, με 7.822 θηλυκά και 1.625 αρσενικά ζώα (στοιχεία 2019). Ωστόσο, εκτιμάται ότι ο αριθμός των καθαρόαιμων ζώων είναι περίπου 4.000, κατατάσσοντας την φυλή σε “Κανονική” κατάσταση.

Κείμενο-Πληροφορίες: Έκδοση “Ελληνικές Φυλές Ζώων. Ένας κρυμμένος θησαυρός”, ΑΜΑΛΘΕΙΑ-Δίκτυο Προστασίας Αυτόχθονων Αγροτικών Ζώων, Αθήνα 2021, ISBN: 978-618-84877-0-3

Φωτογραφία: Fresh Magazine τ. Δεκεμβρίου 2023. Επίσκεψη και φωτογράφιση στην φάρμα του Στάθη Μυριοφύτου, μονάδα πιστοποιημένης βιολογικής εκτροφής βοοειδών της ελληνικής βραχυκερατικής φυλής, στο Νεοχώρι Ξάνθης